Cỏ mần trầu và tác dụng chữa trị bệnh không ngờ tới

Cỏ mần trầu hay còn gọi cây vườn trầu, cỏ màn trầu, màng trầu, thanh tâm thảo, cỏ chỉ tía, ngưu cân thảo (Tên khoa học: Eleusine indica). Cây cỏ mần trầu là loài thực vật xâm thực thuộc họ lúa Hòa thảo Poaceae. Mần trầu phân bố ở các vùng khí hậu ấm từ vĩ độ 50 trở lên. Vậy cây mần trầu là gì? Cỏ mần trầu có tác dụng chữa trị bệnh tuyệt vời như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu ngay sau đây:

Đặc điểm của cây cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu là loại cây hẳn không còn xa lạ với tuổi thơ của mỗi người dân ở quê, là loại cây cỏ mọc dại trên các bãi đất trống hay ở ven đường.

Cỏ mần trầu cao trung bình từ 20 cm đến 40 cm, cây mần trầu trưởng thành có thể đạt chiều cao là 90 cm, thân cỏ bò dài ở gốc, có phân nhánh, sau đó mọc thẳng thành bụi. Lá hình dải nhọn, xếp thành hai dãy, phiến lá nhẵn, mềm, bẹ lá có lông. Cụm hoa mần trầu là bông xẻ ngọn, có từ 5 đến 7 nhánh dài mọc toả tròn đều ở đầu cuống chung, có thêm từ 1 đến 2 bông nhánh xếp thấp hơn ở dưới. Mỗi bông lại mang nhiều bông nhỏ, quả thuôn dài, gần như 3 cạnh.

Cỏ mần trầu sống ở đâu?

Mần trầu mọc ven đường, bãi hoang, bờ ruộng, nhất là ở quê gần đồi, núi rất mọc hoang rất nhiều tại Việt Nam. Loại cỏ này có rễ khá sâu, chính vì vậy chúng có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và hút nước rất mạnh để sinh sôi phát triển. Đây cũng là lý do mà mần trầu có tác hại là hung thủ xâm chiếm đất nông nghiệp, lấy chất dinh dưỡng của cây trồng, người không biết lợi ích đối với sức khỏe con người thường nhổ cỏ mần trầu cho trâu bò ăn hoặc vứt đi.

Tuy khá phổ biến, nhưng không phải ai cũng biết những công dụng chữa bệnh của cây cỏ mần trầu được dùng trong y dược cổ truyền. Người dân Trung Quốc coi cỏ mần trầu là một thảo dược quý truyền thống rất phổ biến. Tại đất nước này, cỏ mần trầu phơi khô được tìm mua với giá khoảng 40 nhân dân tệ 1 cân (khoảng 130 nghìn đồng/kg). Ở các nước Indonesia, Mỹ, Singapore… đang cần nhập nhiều cây cỏ này từ các nước Đông Nam Á để làm thuốc chữa bệnh.

Thành phần hóa học trong cây cỏ mần trầu

Trong thành phần hóa học của cỏ mần trầu có chứa nhiều muối Nitrat, phần thân trên mặt đất có chứa Beta Palmitoyl và Sitosterol, phần cành và lá mần trầu thường chứa Flavonoid.

Phân biệt giữa cỏ mần trầu và cỏ chân vịt

Tuy nhiên có nhiều người nhầm lẫn giữa cây mần trầu và cỏ chân vịt. Cây cỏ mần trầu có 5 – 7 nhánh hoa mọc so le nhiều người nhầm tưởng là cây cỏ chân vịt.

Còn cây cỏ chân vịt chỉ có 4 nhánh hoa lá phình to ở bẹ nhìn như bụng chửa, mặt trên lá có những đốm đỏ nâu, lúc khô có hình giống như chân vịt đây là đặc điểm để phân biệt giữa cỏ chân vịt và mần trầu dễ nhất.

Công dụng chữa bệnh của cỏ mần trầu

Theo đông y, cỏ mần trầu là cây thuốc nam có vị ngọt, tính bình, có tác dụng hạ nhiệt, làm ra mồ hôi, tiêu viêm trừ thấp, cầm máu, tán ứ và mát gan. Mần trầu thường dùng chữa trị các bệnh cao huyết áp, lao phổi, giải độc gan, chữa bệnh sỏi thận, chữa vàng da, chữa nhiệt miệng và đặc biệt có thể dùng chữa bệnh táo bón, động thai ở phụ nữ có thai…(Những cây thuốc quanh ta và vị thuốc Việt Nam, Đỗ Tất Lợi, 2003).

Cỏ mần trầu chỉ cần rửa sạch, đổ nước đun là uống hàng ngày, vị nó ngọt giống như râu ngô… thơm mát. Có rất nhiều tác dụng trong việc chữa bệnh giúp điều trị các nhóm bệnh dùng cho từ người trẻ đến già.

Cây cỏ mần trầu trị trứng cá hiệu quả hơn cả thuốc bôi, chữa phong nhiệt, ghẻ lở, mẩn ngứa, giúp đen mượt tóc, chữa trị rụng tóc, trị tóc bạc sớm, chữa viêm tinh hoàn, chữa đại tiện ra máu, trị băng huyết, trị kiết lỵ, chữa chứng đái dầm ở trẻ, chữa bệnh nóng trong người, dùng tưa lưỡi cho trẻ, phòng viêm não di truyền, hỗ trợ điều trị tiểu đường, hỗ trợ điều trị bệnh trĩ…

Tác dụng của cỏ mần trầu đối với bà bầu

Cây cỏ mần trầu dùng cho phụ nữ có thai hỏa nhiệt táo bón, buồn phiền, động thai, nhức đầu, nôn mửa, tức ngực, sốt nóng. Cỏ mần trầu còn giúp phòng chống dọa sảy thai, an thai, chữa táo bón, phòng chống ung thư rất tốt.

Tác dụng của cỏ mần trầu đối với trẻ em

Cây mần trầu nấu nước để uống dùng trị mụn nhọt, các chứng nhiệt độc ở trẻ em, dùng tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh. Uống nước cỏ mần trầu giúp đề phòng chứng viêm não truyền nhiễm, thống phong, chữa viêm gan vàng da, viêm ruột, viêm niệu đạo, viêm thận, viêm tinh hoàn. Mần trầu còn được dùng ngoài trị đòn ngã tổn thương, cầm máu khi bị chó cắn.

Công dụng làm đẹp của cỏ mần trầu

Loại cỏ mần trầu này nấu lên uống cực kỳ tốt, dùng để uống thì nó có vị ngọt, nước mát gan hơn cả rau má, và râu ngô, nó cung cấp muối natri bổ xung rất tốt lượng muối đã mất cho cơ thể. Và đối với các chị em, thì đây là cây mà dùng để tắm trắng, rửa mặt trị mụn trị nám hiệu quả vô cùng, nhất là ai uống hàng ngày, da sáng hơn bôi kem.

Cây cỏ mần trầu có tác dụng giảm cân

Ở nhiều quốc gia cây mần trầu là một thực phẩm như ngũ cốc trong thực đơn giảm cân của nhiều người. Trong cỏ mần trầu có chứa Tryptophan một thành phần dinh dưỡng giúp cơn thèm ăn của bạn bị ức chế, nó chứa nhiều chất xơ và chất béo không bão hòa nên rất lý tưởng cho người giảm cân.

Cỏ mần trầu tốt cho xương khớp

Cỏ mần trầu cung cấp lượng vitamin D và canxi phong phú để tăng cường chất cho xương, ăn cháo nấu từ loại ngũ cốc này bổ sung canxi rất tốt cho cơ thể. Hơn nữa với trẻ em mần trầu còn có khả năng phát triển xương, giúp cho xương chắc khỏe ngăn xói mòn xương ở người cao tuổi.

Cây cỏ mần trầu giúp giảm nguy cơ tiểu đường

Ai cũng biết bệnh tiểu đường triệu chứng không rõ ràng và rất nguy hiểm chính vì thế nếu như chủ quan không quan tâm đến bệnh khi mắc phải giai đoạn nguy hiểm có thể gây biến chứng không tốt cho sức khỏe. Cây cỏ mần trầu là một thực phẩm tốt trong việc giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường rất tốt.

Cây cỏ mần trầu có chứa hàm lượng chất xơ cao và polyphenol trong cỏ mần trầu giúp giảm lượng đường trong máu. Uống nước mần trầu giúp ngăn chặn việc thèm bổ sung tinh bột và các thức ăn dầu mỡ vào cơ thể đồng thời duy trì lượng đường trong máu ổn định.

Cỏ mần trầu giúp ngăn ngừa quá trình lão hóa

Cỏ mần trầu không chỉ có tác dụng với các bệnh của con người mà trong nó còn có các chất giúp cho quá trình lão hóa tiến triển chậm, các dưỡng chất và axit amin trong cỏ mần trầu tái tạo và duy trì lượng collagen trong cơ thể, nó rất tốt cho da và giúp mọc tóc.

Một số hãng dầu gội đầu hiện nay đã sử dụng cỏ mần trầu là một trong các nguyên liệu để sản xuất dầu gội đầu làm mượt tóc bởi hàm lượng tinh chất trong nó ngăn chặn sự lão hóa sớm.

Cỏ mần trầu trị mụn trứng cá tại nhà

Cỏ mần trầu giúp thoát mồ hôi, làm sạch da giúp trị các loại mụn nhọt, mụn trứng cá, mụn do
nguyên nhân bên ngoài gây ra. Để điều trị mụn tốt và có hiệu quả lâu dài nên kết hợp việc uống và dùng loại cỏ này để tắm bên ngoài.

• Tắm nước cỏ mần trầu trị mụn: Hái một nắm cỏ mần trầu cho vào khoảng 2 lít nước đun sôi một lúc cho ra hoạt chất, sau đó dùng nước pha loãng và để nguội rồi tắm, phần bã dùng để sát lên vùng da bị mụn và massage. Để có hiệu quả tốt nên được thực hiện lâu dài và thường xuyên, ngoài ra có thể kết hợp với hương nhu để có mùi thơm dịu nhẹ, thư thái và tăng tính cấp ẩm cho da.
• Uống nước cỏ mần trầu trị mụn: Dùng cỏ mần trầu tươi giã nhỏ, vắt lấy nước cốt để uống
  hoặc nếu không có cây tươi các bạn có thể dùng loại đã cỏ mần trầu phơi khô sắc lên, lấy nước uống hàng ngày. Cỏ mần trầu trị mụn tại nhà dứt điểm hết sức đơn giản, hiệu quả mà tiết kiệm.

Cách bảo quản và xử lý cỏ mần trầu

Hiện nay, có 2 cách chế biến mần trầu phổ biến nhất khi có thể sử dụng được lâu dài cũng như mang lại hiệu quả tốt đó là chế biến thành nước dùng hoặc tinh dầu. Việc chế biến nấu thành nước mần trầu uống được nhiều người biết đến và sử dụng phổ biến hơn cả.

Có thể sử dụng cỏ mần trầu phơi khô hoặc tươi nấu thành nước để uống hằng ngày hoặc kết hợp cùng các vị thuốc khác.

Cỏ mần trầu tươi nhổ cả rễ

Cây mần trầu có thể nhổ cả rể cây tươi. Tất cả các bộ phận của cỏ mần trầu: lá mần trầu, thân cỏ mần trầu, rễ mần trầu đều sử dụng làm thuốc. Sau khi nhổ cả cây, rửa sạch đất và loại bỏ lá hỏng đi. Sau đó dùng cỏ mần trầu tươi nấu nước uống hoặc làm thuốc. Cỏ mần trầu có thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào đầu thu cuối hè.

Cỏ mần trầu phơi khô

Để bảo quản lâu hơn cỏ mần trầu sau khi hái đem phơi khô rồi cắt ngắn, sau đó bảo quản cẩn thận trong túi nilon kín để dùng dần.

Ngoài đun nước bằng mần trầu khô để uống, nước cỏ mần trầu còn để gội đầu thường xuyên để chăm sóc cũng như giải quyết các vấn đề về tóc.

Cách dùng và một số bài thuốc dân gian từ cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu đun nước uống có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, bổ huyết, hành huyết, lợi tiểu, giải độc, mát gan. Dùng ở các trường hợp hư tổn, chướng bụng, tiểu tiện không thông, phong thấp, sốt rét, sốt, gan nóng, huyết áp cao. Ngoài ra cỏ mần chầu được dùng trong một số bài thuốc hay dân gian sau:

1. Chữa viêm tinh hoàn bằng mần trầu

Bị viêm tinh hoàn hãy lấy 40g cỏ mần trầu + 40g ích mẫu, sắc lấy nước uống trong ngày. Phương pháp này giúp chữa viêm tinh hoàn tại nhà rất tốt và hiệu quả.

(Bách gia trân tàng của lương y Hải Thượng Lãn Ông)

2. Chữa đại tiện ra máu đen

Mỗi thứ mỗi nắm gồm: Cỏ mần trầu, cành lá muồng trâu, cây ké đầu ngựa. Và trắc bách
diệp, cam thảo nam, rễ tranh sao đen, rau má, 2 nắm lá cỏ mực, 9 lá ngải cứu, 5 lá và củ
sả, 3 lát gừng tươi, tóc đốt thành than 2 thìa nhỏ và 1 thìa nhọ nồi gang.

Cho tất cả vào nồi đổ ngập nước đun sôi. Cho đến khi còn 2 bát chia uống 2 lần trong ngày. Đây là cách chữa trị đi đại tiện ra máu đen tại nhà rất hiệu quả.

(theo lương y Trần Tiễn Hy)

3. Chữa trị băng huyết sau sinh

Lấy 1 nắm mần trầu, cây ké, rau má, rễ tranh, cỏ mực, cây muồng trâu thái nhỏ, cam
thảo nam, 10 lá ngải cứu, 10 củ sả thái lát, 10 lát gừng tươi, vỏ quýt 1 quả, cho tất cả
vào nồi đun sôi được 2 bát nước, chia uống 2 lần trong ngày. Đây là bài thuốc chữa trị băng huyết sau sinh rất hiệu quả.

(theo lương y Vương Đăng)

4. Chữa nứt môi, lưỡi tưa do nóng sốt

Cho vào nồi 1 nắm mần trầu, rau ngót, cỏ mực, rễ tranh, lá muồng trâu, rau má, cây
ké, 2 khúc nhỏ bí đao, 1 nắm nhỏ đậu xanh, sắc lấy nước uống trong ngày. Giúp chữa trị nứt môi và lưỡi tưa do nóng sốt hiệu quả.

(theo lương y Nguyễn Văn Phấn)

5. Chữa tóc gãy, khô cứng, trị tóc bạc

Từ rất lâu nay, dân gian thường tương truyền rằng “Bồ kết sạch gàu, mần trầu tốt tóc” để nói về kinh nghiệm gội đầu bằng các thảo dược thiên nhiên.

Dùng khoảng 40-50g cỏ mần chầu đun sôi kỹ lấy nước để gội đầu hàng ngày, liên tục trong 2 tuần sẽ có kết quả rõ rệt. Gội đầu trị gàu bằng bồ kết và cỏ mần trầu vừa giúp tóc khỏe, chữa tóc gãy, trị tóc bạc mà lại là một biện pháp trị liệu thư giãn da đầu rất tốt.

(theo lương y Hoàng Duy Tân)

6. Trị đau sưng vú ở mẹ đang cho con bú

Kết hợp 40g cỏ mần trầu với 20g thổ phục linh, 20g rau sam, 12g bồ công anh, 12g cỏ the, 16g me đất, 20g lá ớt, 40g măng sậy, 20g măng tre già, 20g củ cỏ ống, 20g dây hoàng đằng, 16g cây chó đẻ răng cưa, 40g lá vông nem, 40g cỏ mực, 40g mướp đắng, 16g dây cườm thảo, 40g rễ tranh.

Cho tất cả vào ấm sắc lấy khoảng 2 bát nước, chia uống 2-3 lần trong ngày. Đồng thời, giã nhuyễn 1 nắm cây bòng bong và 2 nắm tóc rối, trộn đều rồi đắp lên ngực và để khô, rồi lấy bã trộn dấm để đắp tiếp, cũng làm 2-3 lần 1 ngày.

(bài thuốc theo lương y Nguyễn Hữu Chi)

7. Hãm trà mần trầu uống chữa bệnh trĩ

Cỏ mần trầu và nhân trần (có thể hãm tươi hoặc dùng cỏ mần trầu phơi khô đều được).
Cách dùng: Cho cỏ mần trầu và nhân trần (tỉ lệ 70:30) cho vào đun nước hoặc dùng hãm với nước sôi (giống như hãm trà) uống hàng ngày. Thói quen uống trà nhân trần và mần trầu hàng ngày giúp làm giảm các dấu hiệu bệnh trĩ nội như: đi ngoài ra máu, sa búi trĩ, giảm sưng tấy và đau rát.

7. Chữa chứng đái dầm ở trẻ

Lấy 20g cỏ mần trầu, 20g rau ngổ, 20g mùi tàu và 10g cỏ sữa lá nhỏ, đem rửa sạch, thái nhỏ và sắc lấy nước cho trẻ uống sau khi ăn vào bữa chiều. Giúp chữa chứng đái dầm cho trẻ nhỏ rất hiệu quả.

8. Trị tóc rụng bằng cỏ mần trầu

Cây cỏ mần trầu đun nước cùng với cây hương nhu lấy nước gội đầu hàng ngày vừa có tác dụng ngăn tóc rụng vừa làm dễ chịu và nhẹ đầu. Đây là một trong những phương pháp trị rụng tóc tại nhà hiệu quả.

9. Nóng trong người, da mẩn đỏ

Dùng kết hợp 16g mần trầu với 16g rễ cỏ tranh, sắc lấy nước uống nhiều lần nhiều trong ngày. Uống nước cỏ mần trầu + rễ cỏ tranh giúp giải nhiệt cơ thể không lo bị nóng trong người.

10. Dùng tưa lưỡi cho trẻ bằng mần trầu

Hái 1 nắm cỏ mần trầu rửa sạch, giãi nát vắt lấy nước cốt, dùng bông thấm vào nước rồi tưa lưỡi cho trẻ. Đây là phương pháp tưa lưỡi cho bé rất đơn giản mà hiệu quả.

11. Trẻ em bị sốt cao, rôm sảy hay ban đỏ

Lấy 20g cỏ mần trầu tươi hoặc khô đun cùng 400ml nước cho đến khi còn 100ml chia uống 2 lần trong ngày sau ăn. Giúp điều trị rôm sảy ban đỏ ở trẻ em do sốt cao rất tốt.

12. Cỏ mần trầu chữa trị huyết áp cao

Lấy khoảng 500g cây cỏ mần trầu cả rễ rửa sạch, cắt nhỏ, đem giã nát và thêm vào 1 bát nước sôi để nguội, vắt lấy nước cốt, bỏ bã rồi uống vào sáng và chiều.

Đây là bài thuốc giúp chữa trị bệnh cao huyết áp rất tốt và hiệu quả bằng cỏ mần trầu.

(theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt nam, Đỗ Tất Lợi, 2004)

13. Kích thích tiêu hóa, giải độc gan

Cỏ mần trầu, rau má, cây cỏ tranh, cỏ mực, mơ tam thể, cây ké đầu ngựa, cam thảo, mỗi vị 8g, 4g trần bì, 4g củ sả, 2g sinh khương, cho tất cả vào đun cùng 400ml nước trong 15 phút, lấy nước chia uống nhiều lần trong ngày. Giúp giải độc, mát gan rất hiệu quả.

(theo Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam tập 1- NXB Khoa học và Kỹ thuật)

14. Chữa trị sỏi tiết niệu

Lấy 40g cỏ mần trầu, 20g bông mã đề, 20 lá tre, 16g sinh địa, 8g mộc thông, 8g chi tử, 8g cam thảo, 12g hương phụ chế. Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang. Chia 3 lần, dùng liên tục trong 10 ngày. Nếu đái ra máu thì có thể thêm vào bài thuốc trên 20g rễ cỏ tranh.

(theo lương y Lê Mậu Biền)

15. Thai phụ bị động thai, táo bón

Dùng 12-16g mần trầu khô sắc với 500ml nước cho đến khi còn lại 300ml, chia uống 2- 3 lần trong ngày. Sẽ có hiệu quả thấy rõ cho thai phụ khi uống mần trầu.

16. Chữa bệnh viêm thận cấp và mãn tính

Cho 40g cỏ mần trầu, 40g cây tầm gửi dâu tằm, 20g râu mèo. Cùng 20g kim tiền thảo, 20g cây cỏ xước, đun lấy nước. Uống liên tục trong vòng 1 tháng bệnh thận sẽ đỡ hẳn.

17. Uống mần trầu giúp an thai

Lấy 8g cỏ mần trầu, 1 củ sả đập dập, 8g cỏ tranh, 2 lát gừng tươi và vỏ quýt, đem đun sôi lấy nước uống trong ngày.

18. Phòng viêm não di truyền

Dùng 30g cỏ mần trầu khô hãm như trà uống hàng ngày, liên tục trong 3 ngày, sau đó dừng 10 ngày và uống tiếp trong 3 ngày nữa. Giúp phòng ngừa viêm não di truyền rất tốt.

Tác dụng phụ của cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu có tính hàn nên những người bị huyết áp thấp nên uống ít hoặc phải pha loãng nước mần trầu để uống. Nếu không nước cây mần trầu đặc sẽ gây ra tụt huyết áp, ngất xỉu hoặc chóng mặt do làm hạ huyết áp.

Lưu ý:

• Khi sử dụng cây mần trầu làm thuốc nên tìm chỗ cỏ mọc sạch, không bị nhiễm thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu nhé.
• Bây giờ tình trạng bê tông hóa và đô thị hóa đang diễn ra rất nhanh, sẽ đến một ngày mọi người muốn tìm cỏ mần trầu để làm thuốc thì sẽ rất hiếm và khó tìm.

Những bài thuốc từ cỏ mần trầu trên chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi áp dụng chữa bệnh để không gây ra những tác dụng phụ nhé cả nhà.